İlk kez 1856’da Avustralya’nın Melbourne kentindeki taş duvar ustaları ve inşaat işçileri, ağır çalışma için gereken süre sınırının günde 8 saate düşürülmesini talep ederek işten ayrıldılar. Personel, taleplerini dile getirmek için 21 Nisan 1856’da Melbourne Üniversitesi’nden Parlamento Binası’na yürüdü.
ÇALIŞMA SAATLERİNİN AZALTILMASINI İSTEDİLER
Avustralya’nın ardından ABD’deki çalışanlar da 1884’te patronlardan çalışma saatlerini azaltmalarını istedi. ABD’de günlük çalışma süresini 12 saatten 8 saate indirme çabası, 1886’daki kitlesel grevlerle yaygınlaştı ve küresel bir nitelik kazandı. Uluslararası İşçi Kardeşliği Teşkilatı’nın 1889’daki Paris Kongresi’nde dayanışma amacıyla yılda bir günün işçilerin ortak bayramı ilan edilmesine karar verildi. ABD’li sendikacıların önerisiyle o gün “1 Mayıs” olarak belirlendi. O zamandan beri 1 Mayıs, tüm dünyada “İşçi Bayramı”, “İşçi Bayramı” ve “1 Mayıs” gibi isimlerle kutlanıyor.
İLK RESMİ KUTLAMA 1923’TE YAPILDI
Osmanlı Devleti’nde 1 Mayıs ilk kez 1911 yılında Selanik’te tütün, pamuk ve liman işçileri tarafından kutlanmıştır. İstanbul’da ilk kutlama 1912’de yapıldı. Osmanlı’nın ardından Cumhuriyet döneminde Sovyetler Birliği ile kurulan dostluk bağları çerçevesinde 1 Mayıs 1922’de Ankara’da İşçi Bayramı olarak kutlandı. Resmi olarak ilk kez 1 Mayıs 1923’te kutlandı.
1977’DEKİ OLAYLARDA 37 KİŞİ HAYATINI KAYBETTİ
1977’de Taksim Meydanı’nda düzenlenen 1 Mayıs programında, DİSK Genel Başkanı Kemal Türkler’in yaptığı konuşma sırasında, meydandakilere açılan ateş sonucu 37 kişi öldü, yüzlerce kişi yaralandı. Bu olay nedeniyle 12 Eylül askeri darbesinden sonra 1 Mayıs tatil olmaktan çıkmış ve kutlanması yasaklanmıştır. Darbecilerin resmi tatil olmaktan çıkardıkları 1 Mayıs, 2009 yılında “Emek ve Dayanışma Günü” adıyla yeniden resmi tatil ilan edildi ve coşkuyla kutlanmaya başlandı.
TAKSİM’DE ÖNLEMLER ALINDI
Marşların bestelendiği, kitapların yazıldığı, filmlerin çekildiği 1 Mayıs aynı zamanda çalışanların sorun ve taleplerinin gündeme geldiği en özel gündür. Son yıllarda tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de Kovid-19 salgınının gölgesinde kutlanan 1 Mayıs, bu yıl sendikalar tarafından farklı şehirlerde kitlesel olarak kutlanacak.
İstanbul’da 1 Mayıs Emek ve Dayanışma Günü öncesi Taksim Meydanı ve Gezi Parkı çevresinde güvenlik önlemi alındı. Güvenlik tedbirleri kapsamında Taksim Meydanı ve Gezi Parkı çevresine demir bariyerler yerleştirildi. Bazı noktalar yayaların meydandan İstiklal Caddesi’ne geçmesi için açık bırakıldı.
TÜRK-İŞ ADANA’DA, HAK-İŞ KAHRAMANMARAŞ’TA OLACAK
TÜRK-İŞ, deprem felaketine dikkat çekmek için Adana’da bir program düzenleyecek. Programın ana sloganları “Türkiye yeniden emekçilerin omuzlarında yükselecek” ve “Yaralar Birlikte Sarılacak” olacak. HAK-İŞ’in 6 Şubat depremlerinin merkez üssü Kahramanmaraş’ta düzenleyeceği 1 Mayıs programında çalışma hayatının sorunları ve talepleri dile getirilecek.
MALTEPE’DE BİRLEŞTİRME YAPILACAK
DİSK ve KESK, 1 Mayıs’ı birlikte kutlama geleneğini sürdürecek. İki konfederasyon, meslek kuruluşları ve sivil toplum kuruluşları 1 Mayıs’ta İstanbul Maltepe Miting Alanı’nda olacak.
100 işçiden 14’ü sendikalı
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın iş kollarındaki işçi ve sendikalı sayılarına ilişkin Ocak 2023 istatistiklerine göre Türkiye’de 16 milyon 163 bin 549 işçinin 2 milyon 330 bin 988’i sendikalı. Bu rakamlara göre çalışanlar arasında sendikalaşma oranı yüzde 14,42. Türk Metal Sendikası 258.928 üyesi ile tüm işçi sendikaları arasında ilk sırada yer aldı. Türk Metal’i 256 bin 625 üye ile Hizmet-İş Sendikası ve 199 bin 587 üye ile Öz Sağlık-İş Sendikası izledi.
